Giải vô địch bóng đá thế giới 1930 là Giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên (tên chính thức là 1930 Football World Cup - Uruguay / 1er Campeonato Mundial de Football) và được tổ chức từ 13 tháng 7 đến 30 tháng 7 năm 1930 tại Uruguay.

Ngày 26/10/1863, lịch sử ghi nhận là Ngày khai sinh bóng đá thế giới, khởi nguồn của nó là nước Anh. Trước khi Liên đoàn Bóng đá thế giới ra đời, các trận bóng đá thế giới thường nằm trong khuôn khổ các kỳ Đại hội thể thao thế giới (Thế vận hội Olympic). Ngày 25/05/1904, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) thành lập, nhưng phải gần ba thập kỷ sau, FIFA mới quyết định tổ chức những trận bóng đá đầu tiên mang tính thế giới. Năm 1928, tại Amsterdam (Hà Lan), Đại hội FIFA thông qua Nghị quyết, tổ chức Giải vô địch bóng đá thế giới đều đặn 4 năm một lần.

Logo của VCK đầu tiên diễn ra tại Uruguay.

Ngày 13/7/1930, tại Montevideo - Uruguay, tiến hành giải vô địch bóng đá thế giới lần thứ nhất, với tên gọi là Cup Jules Rimet (Người đề xướng Giải vô địch bóng thế giới là Jules Rimet, nguyên Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Pháp, sau đó Jules Rimet được bầu làm Chủ tịch FIFA).

Uruguay được chọn làm nơi đăng cai World Cup 1930 vì hai lý do. Thứ nhất là đội tuyển Uruguay đã xuất sắc giành huy chương vàng ở bộ môn bóng đá tại hai kỳ Thế vận hội liên tiếp vào các năm 1924 và 1928. Thứ hai là vào năm 1930, Uruguay kỷ niệm 100 năm ngày giành được độc lập. Nhưng việc giải diễn ra tại châu Mỹ khiến hầu hết các đội tuyển châu Âu đều không muốn gửi đội tham dự giải do hành trình bằng tàu thủy quá dài. Điều này khiến hai tháng trước khi khai mạc giải, vẫn chưa có đội tuyển nào của châu Âu đăng ký tham dự. Bằng một nỗ lực tuyệt vời của Jules Rimet, chủ tịch FIFA lúc đó và cũng là người sáng lập ra giải, bốn đội tuyển châu Âu là Pháp, Bỉ, Romania và Nam Tư cuối cùng chấp nhận tham gia. Bốn đội cùng lên chuyến tàu Conte Verde khởi hành ngày 21 tháng 6 năm 1930 tại Villefranche-Sur-Mer, Pháp, tàu dừng lại Rio de Janeiro ngày 29 tháng 6 để đón thêm đội Brasil trước khi cập bến tại Montevideo ngày 4 tháng 7. Đây cũng là kỳ World Cup duy nhất không có vòng loại.

Thụy Điển rút lui bất ngờ, khó cho FIFA

Quyết định tiến hành Giải vô địch đầu tiên tranh Cúp thế giới của FIFA suýt nữa đã bị phá sản nếu như không có sự dũng cảm của Uruguay. Ứng cử viên số một cho quyền đăng cai chính là Thụy Điển với số phiếu bầu áp đảo đã từ chối với lí do không đủ khả năng tổ chức một giải đấu quá lớn. FIFA đã thực sự "rối tung" lên tìm nước chủ nhà thay thế Thụy Điển. Đúng lúc khó khăn thì "vị cứu tinh" mang tên Uruguay xuất hiện để rồi cứu cho FIFA một "bàn thua trông thấy". Đất nước Nam Mỹ này tự nguyện chịu các khoản chi phí cho các đội bóng đến dự giải và sẽ xây dựng một sân vận động lớn để phục vụ giải.

Thiếu kinh phí, châu Âu ở nhà

Do đường giao thông xa xôi cách trở, đồng thời phải chi phí cho các cầu thủ trong một khoảng thời gian dài trước giải khiến hàng loạt các nước châu Âu bỏ cuộc, đó là Italy, Tây Ban Nha, Áo, Hung, Đức, Thụy Sĩ, Tiệp Khắc. Châu Âu chỉ có bốn đại diện là Pháp, Bỉ, Nam Tư, Romania. Các nước Nam Mỹ chiếm đông nhất: Brazil, Uruguay, Peru, Argentina, Colombia, Chile, Paraguay. Bắc và Trung Mỹ có Mỹ và Mexico. Vậy là vẻn vẹn chỉ có 13 nước tới được Montevideo mùa hè 1930. FIFA đã phải bất đắc dĩ tuyên bố bỏ vòng đấu loại ở World Cup lần này.

Thiếu kinh phí, châu Âu ở nhà

Do đường giao thông xa xôi cách trở, đồng thời phải chi phí cho các cầu thủ trong một khoảng thời gian dài trước giải khiến hàng loạt các nước châu Âu bỏ cuộc, đó là Italy, Tây Ban Nha, Áo, Hung, Đức, Thụy Sĩ, Tiệp Khắc. Châu Âu chỉ có bốn đại diện là Pháp, Bỉ, Nam Tư, Romania. Các nước Nam Mỹ chiếm đông nhất: Brazil, Uruguay, Peru, Argentina, Colombia, Chile, Paraguay. Bắc và Trung Mỹ có Mỹ và Mexico. Vậy là vẻn vẹn chỉ có 13 nước tới được Montevideo mùa hè 1930. FIFA đã phải bất đắc dĩ tuyên bố bỏ vòng đấu loại ở World Cup lần này.

Đội hình lạ mắt và con số bàn thắng khủng khiếp

Ở giải lần đầu tiên, trong mỗi đội tuyển đều có hai hậu vệ, ba tiền vệ và năm tiền đạo, một lối tấn công tổng lực hiếm thấy ở bóng đá ngày nay. Bằng chứng cho lối đá "cởi mở" đó, là con số 70 bàn thắng (trung bình 3,88 bàn mỗi trận) chỉ trong 18 trận đấu. Đội bóng nã pháo nhiều nhất là Argentina, khi 18 lần chọc thủng lưới đối phương, trong đó Guilermo Stabile đóng góp 8 bàn. Sau đó anh cũng đi vào lịch sử với tư cách là vua phá lưới đầu tiên tại một kỳ World Cup. Bàn thắng nhanh nhất thuộc về Desu (Rumania) ghi trong trận Romania - Peru ở phút thứ 1.

Cup vàng xứng đáng thuộc về đội chủ nhà

Đội hình chính của Uruguay giành chức vô địch World Cup đầu tiên.

Chủ nhà Uruguay tỏ ra quá mạnh, là đội bóng duy nhất được chuẩn bị rất cẩn thận. Họ ăn ở trong khách sạn Prado Packa - khách sạn hàng đầu của thủ đô Montevideo với một nội quy hết sức khắc nghiệt. Matzali, thủ thành xuất sắc của họ, có lần vào buổi tối trở về khách sạn chỉ muộn 30 phút so với giờ quy định, lập tức đã bị đuổi khỏi đội tuyển. Sự thiếu vắng đó không hề ảnh hưởng gì tới đội hình toàn đội; họ có hàng tiền vệ rất hay, đứng đầu là Lorenzo Fernandez với hai cánh là Jose Andrade và Alvaro Gestido. Nhưng linh hồn đội tuyển lại nằm ở hàng hậu vệ với đội trưởng Jose Nazzari, còn hậu vệ trái là cầu thủ có bước chạy rất nhanh, Ernesto Mascheroni.

Rồi điều gì đến cũng phải đến, các cầu thủ Uruguay và Argentina đại thắng oanh liệt trong hai trận bán kết. Trận chung kết đã diễn ra ngày 30.7 trên sân vận động Centernario trước 100.000 khán giả, dưới sự điều khiển của trọng tài người Bỉ Jan Langenus. Áp đảo hoàn toàn ở hiệp một, các chân sút Argentina liên tục đe dọa khung thành Enrique Ballesteros và hai trong số rất nhiều cơ hội đó đã thành bàn thắng. Hiệp một kết thúc với tỉ số 2-1, đội khách bất ngờ dẫn trước nhưng họ không thể ngờ hiệp hai, Uruguay lại chơi hay đến thế. Cuối cùng Uruguay giành thắng lợi 4-2, xứng đáng giành chức vô địch World Cup đầu tiên. FIFA "thở phào" vì một World Cup khởi đầu thành công.

Số đội: 13 (vòng chung kết: 13)
Quốc gia đăng cai: Uruguay
Đội vô địch: Uruguay (vô địch lần đầu)
Số trận đấu: 18
Số bàn thắng: 70 (3,89 bàn/trận)
Tổng số khán giả: 434.500 (24.139 người/trận)
Vua phá lưới: Guillermo Stábile - 8 bàn

Bảng 1

Đội bóng	Trận	Thắng	Hòa	Thua	Bàn tdắng	Bàn tdua	Điểm
Argentina	3	3	0	0	10	4	6
Chile	3	2	0	1	5	3	4
Pháp	3	1	0	2	4	3	2
Mexico	3	0	0	3	4	13	0

Ngày 13/7/1930: Pháp - Mexico: 4-1
Sân vận động: Montevideo, Estadio Pocitos
Lượng khán giả: 3000 hơn
Trọng tài: Lombardi (Uruguay)

Ngày 15/7/1930: Argentina - Pháp: 1-0
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: khoảng 18000
Trọng tài: Rege (Brazil)

Ngày 16/7/1930: Chile - Mexico: 3-0
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: khoảng7000
Trọng tài: Christophe (Belgium)

Ngày 19/7/1930: Chile - Pháp: 1-0;
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: khoảng50000
Trọng tài: Tejada (Uruguay)

Argentina - Mexico: 6-3
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: khoảng 50000
Trọng tài: Saucedo (Bolivia)

Ngày 22/7/1930: Argentina - Chile: 3-1
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: khoảng 35000
Trọng tài: Langenus (Belgium)

Bảng 2

Đội bóng	Trận	Thắng	Hòa	Thua	Bàn tdắng	Bàn tdua	Điểm
Nam Tư	2	2	0	0	6	1	4
Brazil	2	1	0	1	5	2	2
Bolivia	2	0	0	2	0	8	0

Ngày 14/7/1930: Nam Tư - Brazil: 2-1
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: khoảng 20000
Trọng tài: Tejada (Uruguay)6

Ngày 17/7/1930: Nam Tư - Bolivia: 4-0
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: khoảng 20000
Trọng tài: Matteucci (Uruguay)

Ngày 20/7/1930: Brazil - Bolivia: 4-0

Bảng 3

Đội bóng	Trận	Thắng	Hòa	Thua	Bàn tdắng	Bàn tdua	Điểm
Uruguay	2	2	0	0	5	0	4
Romania	2	1	0	1	3	5	2
Peru	2	0	0	2	1	4	0

Ngày 14/7/1930: Romania - Peru: 3-1
Sân vận động: Montevideo, Pocitos
Lượng khán giả: khoảng 2000
Trọng tài: Warnken (Chile)

Ngày 18/7/1930: Uruguay - Peru: 1-0
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: 85000 hơn
Trọng tài: Langenus (Belgium)

Ngày 21/7/1930: Uruguay - Romania: 4-0
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: 80000 hơn
Trọng tài: Rege (Brazil)

Bảng 4

Đội bóng	Trận	Thắng	Hòa	Thua	Bàn tdắng	Bàn tdua	Điểm
Hòa Kỳ	2	2	0	0	6	0	4
Paraguay	2	1	0	1	1	3	2
Bỉ	2	0	0	2	0	4	0

Ngày 13/7/1930: Hoa Kỳ - Bỉ: 3-0
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: 15000 hơn
Trọng tài: Macias (Argentina)

Ngày 17/7/1930: Hoa Kỳ - Paraguay: 3-0
Sân vận động: Montevideo, Parque Central
Lượng khán giả: khoảng 20000
Trọng tài: Macias (Argentina)

Ngày 20/7/1930: Paraguay - Bỉ: 1-0 Sân vận động: Montevideo, Centenario Lượng khán giả: khoảng 12000 Trọng tài: Vallarino (Uruguay)

Bán kết

Ngày 26/7/1930: Argentina - Hoa Kỳ: 6-1
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: 60000 hơn
Trọng tài: Langenus (Belgium)

Ngày 27/7/1930: Uruguay - Nam Tư: 6-1
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: 80000 hưn
Trọng tài: Rege (Brazil)

Chung kết
Ngày 30/7/1930: Uruguay - Argentina: 4-2
Sân vận động: Montevideo, Centenario
Lượng khán giả: khoảng 80000
Trọng tài: Langenus (Belgium)

Những điểm mốc tại World Cup 1930

* 13 quốc gia đã tham dự vào Cúp thế giới lần đầu tiên, trong đó châu Mỹ chiếm đa số. Đó là: Uruguay, Argentina, Chile, Mexico, Brazil, Nam Tư, Pháp, Bolivia, Peru, Mỹ, Bỉ, Romania và Paraguay.

* Vào ngày 26/5/1928 tại Amsterdam (Hà Lan), tại phiên họp Đại hội đồng FIFA, Henri Delaunay thay mặt cho LĐBĐ Pháp trình bày ý tưởng tổ chức một giải đấu quốc tế cho các đội tuyển của các quốc gia là thành viên FIFA. Ngày 19/5/1929, tại Barcelona (Tây Ban Nha), FIFA đã quyết định trao quyền đăng cai World Cup lần đầu tiên cho Uruguay.

* Để chuẩn bị cho sự kiện này, Uruguay đã quyết định xây dựng một SVĐ mới mang tên Centenario tại Montevideo. Tuy nhiên, sân đã không được hoàn thành kịp thời gian. Các trận đấu đầu tiên của giải đã diễn ra tại Pocitos - sân của CLB Penarol, và tại Parque Central - sân của Nacional, một CLB nổi tiếng khác của Montevideo.